Ouderen spreken over hun sterven
Afgelopen periode ben ik in korte tijd geconfronteerd met reacties van oudere mensen waar ik van schrok. Dat dit meerdere keren in korte tijd gebeurde in verschillende situaties doet mij denken dat het breder in de samenleving gedacht wordt – anders was het ‘toevallig’ dat ik dit in korte tijd op verschillende plekken hoorde.
Ik werd geconfronteerd met hoe oudere mensen, lees senioren, over hun sterven spraken.
Een insteek van ‘het leven heeft geen zin (meer)’.
Of zoiets als ‘wanneer het allemaal niet meer gaat, dan wil ik wel een spuitje’.
Of ‘ik ga stoppen met eten en drinken omdat ik mijn leven als voltooid beschouw’.
Ik werd hierdoor geraakt.
Vooral omdat ik hier zo anders tegen aan kijk. Zo anders beleef.
Iedereen is waardevol
Oudere mensen zijn waardevol, hun leven ook. Tot hun laatste adem zijn ze kostbaar in mijn ogen. De toonzetting die ik ervoer bij hun spreken was dat zij minder waarde aan hun leven geven in spreken en denken, dan ik dit doe.
Ik heb een goede en mooie band gehad met mijn oma. Of dit kwam omdat ik een hart voor ouderen heb of dat ik deze heb ontwikkeld door mijn relatie met mijn oma, weet ik niet; doet er ook niet toe. Ik ben dankbaar dat onze kinderen haar nog hebben mogen leren kennen. Ze is overleden toen ze 93 jaar was. Ze was niet ‘levensmoe’, ook al had zij ook echt wel moeite in het leven. Het telkens weer wegvallen van leeftijdsgenoten, familieleden bijvoorbeeld. Maar wij genoten allebei van het contact dat we hadden. En wij, als gezin, missen haar. Ze heeft haar sporen in onze levens achtergelaten, waar we met een goed gevoel en mooie herinneringen op terugkijken.
Dit maakt dat ik er over nadenk wat maakt dat oudere mensen zelf zo negatief naar hun aanwezigheid in deze wereld of dit leven aankijken. Ik kom met een paar elementen die volgens mij een rol spelen..
Verschuiving in de maatschappij
Wanneer je ouder wordt, senior, dan verplaatst je rol in de maatschappij. Van een doener en werker en actief aanwezige in de maatschappij schuift je rol door naar een meer passievere aanwezigheid in de maatschappij. Je schuift door naar, visueel gezien, een buitenkring.
Dit opschuiven kan een gevoel van ‘afgedaan hebben’ met zich meebrengen. Je zult een heel nieuwe plek mogen gaan invullen; dit kan voor doeners en actievelingen heel lastig zijn. Dit kan tot problemen leiden wanneer deze invulling van deze nieuwe rol niet goed lukt.
Wat maakt dat ik zo blij was/ben met mijn oma? Wat maakt dat mijn kinderen zo blij zijn/waren met mijn oma? Haar liefde, interesse, medeleven.
Ze deed niet veel, zat heerlijk in haar stoel bij het raam met het uitzicht – maar ze luisterde. En soms zei ze wat, vroeg ze wat. Ze zag ons en had ons lief. Dat ongelooflijke goud wat zij gaf was onverdeelde aandacht. Zij was coachend, liefhebbend en biddend aanwezig in ons leven. Nee, ze waste niet mijn borden af, nee, ze streek niet mijn was, nee, ze wiedde niet ons onkruid. Ze bemoedigde en we steunde ons. En juist dit heeft iedereen nodig in zijn of haar leven! Juist ouderen hebben hier tijd voor.
In dit geval was het mijn oma die ons dit gaf, maar dit had net zo goed onze buurvrouw kunnen zijn of een vriendin van onze ouders of een kerkgenoot. Je hoeft geen oma of opa te zijn om bemoedigend of coachend of ondersteunend aanwezig te zijn in iemands leven. Een vriendin heeft in haar situatie steun aan een ouderechtpaar uit haar kerk. Zo kostbaar!
Hoe dan?
En hoe vul je dat in?
Wat dacht je van het kleine mensje dat voor je huis langst probeert te fietsen en dit aan het oefenen is omdat het net zonder zijwieltjes probeert te fietsen? Hoe prachtig is het om zo`n kleintje aan te moedigen? Of wat dacht je van de puber die op het bankje in het park ‘loopt te hangen’? Spreek eens een woordje, joh, wat heb jij je stoer gekleed. Dat kan je altijd zeggen, je hoeft het niet mooi te vinden, maar je kunt toch iets benoemen wat belangrijk voor hem of haar is. Wie weet of dit een vervolg krijgt.
In vroeger tijden waren het de ouderen die verhalen doorgaven. Er was geen computer, mobiel of misschien zelfs geen boeken. De verhalen werden van ouders op kinderen op kleinkinderen door gegeven. De geschiedenis werd doorgegeven als toekomst voor de volgende generaties. In hun ouderdom kon in ieder geval hun wijsheid en levenservaring doorgegeven worden.
Wat de laatste jaren is gebeurt dat we de jongeren en volwassenen uit de buurt van senioren hebben gehaald. De verbinding lijkt te worden verbroken. Al vroeg gaan kinderen volledig naar de opvang en naar school. De ouders werken veel tot allebei volledig. De ontmoetingen zijn verminderd. Zeker de ontmoetingen van oudere generaties naar de jongere generaties toe. Wanneer verbinding stagneert, stagneert ook het geven en ontvangen. Wanneer je niet kunt geven kun je ook niet ontvangen en loop je leeg. Zonder relaties in je leven mis je inderdaad ‘de zin van het bestaan’.
Eenzaamheid ligt op de loer en in die eenzaamheid zinloosheid over het eigen leven dat geleefd wordt.
Mag ik helpen?
Mocht jij, u, ervaren dat u, jij in deze situatie beland bent, mag ik dan alsjeblieft, alstublieft met u gaan kijken naar nieuwe verbindingen in uw, jouw leven?
Of misschien zie je het in het leven van je ouders – en schrik je hier van. Jij bent niet verantwoordelijk voor het leven van je ouders. Maar je kunt wel helpen in hun levens door dit met hen te bespreken.
